Arabuluculuk

Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri

Gelişen dünyamızda, insanlar arasında güçlenen sosyal ve ekonomik ilişki bir takım sorunları da beraberinde getirmektedir. Uyuşmazlıkların sayısında görülen artış, mevcut mahkemelerin yapısıyla içinden çıkılamaz bir hal almıştır. İş yükünün her geçen gün arttığı hukuk sisteminde, yaşanan uyuşmazlıkların çözüme kavuşması uzun süre almaktadır. Bu duruma çözüm olması amacıyla uygulamaya alınan alternatif uyuşmazlık çözüm yolları arasında;

• Tahkim
• Arabuluculuk ve Uzlaşma kurulları sayılabilir.

Zorunlu arabuluculuk başvuru formu için;

 Dava şartı arabuluculuk ön başvuru formu (İş Mahkemesi)

Ticari arabuluculuk başvuru formu (Ticari İşler)

Alternatif uyuşmazlık konusunda uygulamaya anılan çözümler; taraflar arasında yaşanan uyuşmazlıkların mahkeme dışında daha etkili, hızlı ve düşük maliyetlerle çözüme kavuşmasını hedefler. Mahkemelere bir alternatif olarak görülmeyen ancak bu alandaki iş yükünü ciddi anlamda hafifleten sistem sürecin tamamlayıcısı olarak düşünülmelidir. Alanında uzman ekipler tarafından verilen hizmetler pek çok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır.

Uzlaştırma Yöntemiyle Geri Kazanılan Hayatlar!

Uzun mahkeme süreçlerinden sıkılanlara yeni bir alternatif yaratan uzlaşma süreci, zararını kısa sürede telafi etmek isteyenlerin tercihidir. Tarafların sicilinin temiz kalmasını sağlayan uygulamalar kararda söz sahibi olmak isteyenleri de sürece dahil eder. Gönüllülük ilkesinin esas olduğu uzlaşma sürecinde, yaratıcı ve yapıcı çözüm önerileri değerlendirilir.

Uyuşmazlığın taraflarının talebi üzerine objektif davranabilecek aynı zamanda bağımsız olan üçüncü bir kişi, olayın içeriğine uygun olarak çözüm üretir. Sunulan çözüm önerileri taraflarca değerlendirilir. Karşılıklı müzakereye açık olan sistem sayesinde kısa süre içerisinde taraflar kendileri için en doğru olan karar üzerinde mutabık kalmaya çalışır.

• Uzlaştırıcı taraf; sürecin işleyişinde ve sonucun elde edilmesinde arabulucuya nazaran çok daha fazla söz sahibidir.
• Uzlaştırmacının asıl hedefi; tarafların menfaatlerinin korunmasıdır.

Hak ve haklılığın temel alındığı sistem, geçmişteki durumlardan yola çıkarak geleceğin düzenlenmesinde etkilidir. Hukuk kurallarının gölgesinde sürdürülen tüm çalışmalar, tarafsız olarak görev yapan üçüncü kişinin bilgi birikimi, deneyimi, yaratıcılığı ve bakış açısına göre şekillenir. Taraflar arasındaki farklılıklardan beslenen sistemin örnekleri Türk Ceza Hukukunda net bir şekilde görülebilir.

İdare Hukukunda Tahkim Uygulamaları

Taraflar, aralarında çıkan uyuşmazlıklarda devletin resmi organlarına gitmek yerine, bu hizmeti veren hukuk bürolarına başvurur. Yine taraflardan tarafından belirlenen kurul; uyuşmazlık çıkmadan veya çıktıktan sonra izlenecek yolu tahkim anlaşmasıyla çizer. Özel bir hukuk kavramı olan “Tahkim” 1999 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle uygulamaya alınmıştır.

• Yaşanan uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülebilmesi için konunun tahkim kurallarına uygun olması şartı aranır.
• Tahkime başvurulacak konularda tarafların kendi tasarruflarını ortaya koyabilmesi gerekir.

Tahkim süreci; iç ve uluslararası tahkim olarak ikiye ayrılır. Konunun herhangi bir yerinde yabancı unsur olmaması halinde uluslararası tahkimden bahsedilemez.

Arabuluculuk Müzakereleri

Arabuluculuk son derece esnek ve etkili bir yöntemdir. Günlük hayatın pek çok farklı alanında yaşanan uyuşmazlıklar arabuluculuk yöntemiyle çözüme kavuşturulabilir. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri arasında en sık kullanılan ve başarıya ulaşan sistem arabuluculuktur.

• İş hayatı
• Aile içi sorunlar
• Okul süreci veya
• Milletler arası konular arabuluculuk yoluyla tartışılabilir.

Bir uyuşmazlık yaşandığı zaman konunun tarafları, mahkeme önerisi veya kendi istekleriyle arabuluculuk hizmeti almaya karar verebilirler. Bu aşamadan sonra sırasıyla;

• Konu tarafsız ve ön yargıdan uzak olan arabulucuya iletilir
• Uyuşmazlık konusu tartışılır
• Çözüm önerileri masaya yatırılır
• Hukuk kuralları ve hayal gücünün buluştuğu noktada çözüme ulaşılır.

Arabulucuda Olması Gereken Özellikler

Arabulucunun uyuşmazlık yaşayan tarafları yönlendirmesi beklenmez. Kendisi bir hakem ya da mahkeme hakimi değildir. Bu nedenle tavsiyede bulunması da istenmez. Bu hizmette amaç; tarafların birbirlerini daha iyi anlamalarının sağlanmasıdır. Sorduğu sorularla süreci yönlendirecek olan arabulucu, yönlendirici de değildir. Gizli sürmesi gereken müzakerelerde konuşulanlar veya karara bağlananlar kesinlikle açıklanamaz. Sürecin olumsuz sonuçlanması halindeyse; elde edilen tüm bilgi ve belgeler daha sonra açılacak bir davada delil olarak kullanılamaz.

Klasik Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi

Müzakere bilinen en klasik alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur. Bu aşamada taraflar, üçüncü bir kişiden yardım veya destek almaz. Süreç içinde yapılan her türlü fikir alışverişi avukatlar eşliğinde gerçekleşir. Bu yöntemin en temel prensibi; tarafların birbirlerinden çıkar elde etmeye çalışmasıdır. Karşı tarafından kendi istediği gibi davranmasına odaklanan uyuşmazlığın diğer tarafı başarıya ulaşmak için tüm gayretini sergiler. Bir uzlaşma sürecinden bahsedilecekse ilk akla gelen yöntem istisnasız müzakeredir.

Med-Arb Nedir?

Med-arb yöntemi arabuluculuk ve tahkim uygulamalarının bileşenidir. Bu yöntemin tercih edildiği durumlarda zaman en önemli kavramdır. Hızlı çözüme kavuşulması istenen uyuşmazlıklarda taraflar arabulucu vasıtasıyla yaşanan soruna çözüm ararken, hakemlerin de dosya üzerinde bir karara varması istenir. Tarafların süreç içerisinde kendi çözüm önerilerini bulamaması halinde hakemler tarafından verilen kararların açıklanması istenir. Çözümün olmadığı konularda hakemlerin verdiği kararlar kabul edilir.

Tarafsız Ön Değerlendirme Ne Zaman Kullanılır?

Uyuşmazlığın çözüme kavuşmasını isteyen taraflar, süreç öncesinde nasıl bir yol izleneceğini işin başında belirlemek ister. Uyuşmazlığın oluşumundan seyrine, gelişiminden bundan sonra yaşanacaklara kadar her bir detayın objektif ve bağımsız bir üçüncü kişi tarafından şekillenmesi durumun ciddiyetini ortaya koyar.

Uyuşmazlığa karışmış olan tarafların fark edemedikleri durumların gün yüzüne çıktığı ön değerlendirme süreci, yaşanacaklar hakkında da fikir edinebilme imkanı tanır. Üçüncü bir kişi tarafından yeniden değerlendirilen durum, tarafların olaya yapıcı bir şekilde bakmasını kolaylaştırır.

Uyuşmazlığın Tanımlanması

Vakıanın saptanması uyuşmazlığın daha somut olarak bir platformda ele alınmasını sağlar. Bu aşamada uyuşmazlığın temeli ortaya çıkar. Tarafların sorun üzerinde mutabık kaldığı süreç;

• Konusunda uzman
• Tarafsız ve bağımsız
• Objektif bir üçüncü kişi tarafından netliğe kavuşturulur.

Kimler Uzlaştırmacı Olabilir?

Üniversitelerin hukuk fakültelerinden mezun olmuş veya hukuk ve hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren üniversitelerden mezun olanlar uzlaştırmacı adayı olabilir. Uzlaştırmacı olmak için; teorik ve uygulamalı eğitimlere katılmak zorunludur. Bu eğitim bakanlıktan onay almış kurumlar tarafından verilir.

Cumhuriyet Savcısı kontrolünde gerçekleştirilen alternatif uyuşmazlık çözüm yolları içinde bulunulan sürecin hızlanmasına katkı sağlar. Tarafların zararlarının karşılanması ve haklarının koruması temel esastır. Şikayetten vazgeçilmesi halinde uzlaştırmadan yararlanılamaz. Her konuda uzlaşma hizmeti alınamaz. Sürece eşlik eden avukat ve hukuk bürolarının alanında deneyimli olması taraflar arasında yaşanan uyuşmazlıkların en kısa sürede ve pozitif yönde sonuçlanmasında etkilidir.

Uyuşmazlıkta Çözüm Yolları

Uyuşmazlık halinde çözüm yolları yargılama yapılarak veya yapılmadan aranır. Yargılamanın yapıldığı hallerde; devlet yargısı olarak mahkemeler veya tahkim yargısı olarak hakemler devreye girer. Yargılamanın yapılmadığı çözüm arayışlarında; taraflar doğrudan anlaşabileceği gibi arabuluculardan da yardım istenebilir.

Neden Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri Kullanılmalıdır?

Tarafların kendi yaşadıkları uyuşmazlıkta çözüme katkı sağlayabilme hakkı tanıyan sistem, çözüm sürecinde olumlu sonuçlar yaşanmasında da etkilidir. Tarafların bağımsız olarak hizmet veren üçüncü kişiden aldığı bilgiler, durumun yeniden değerlendirilmesine imkan verir. Tüm kültürlerde yüzyıllardır uygulanan alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri, ülkemizde profesyonel anlamda işinin ehli uzman kişiler tarafından işlerlik kazanmıştır.

Aralarında uyuşmazlık olan tarafların üçüncü bir kişi tarafından bir araya getirildiği yöntemler sayesinde, ortaklaşa bir çözüm bulmak için iletişime geçilmiş olur. Somut olaylar üzerinden giderek fikir birliğine varılma aşamasında taraflar ortak paydada buluşabilirler. Süreç gizlilik esasına göre yürütülürken uzlaşmanın sağlanamaması halinde tarafların yargıya başvuru hakkının korunması en önemli özelliktir. Tarafların birbiriyle uzlaşmaya istekli olmaması halinde süreç işlerlik kazanmaz.