Ticari işlemlerin hukuku olan ticaret hukuku, hukuki işlem ve fiillerle ticari faaliyetler sonrası ortaya çıkan ticari işlem ve hükümleri esas almaktadır. Ticari işletme hukuku, şirketler hukuku ve kıymetli evraklar hukuku olarak üç ana dala ayrılır.
Ticaret Hukuku Uygulama Alanını Belirleyen Sistemler
Ticari faaliyetleri düzenleyen ticaret hukuku uygulama alanını belirleyen sistemler 4 ana başlıkta inceleniyor.
- Subjektif sistem: Fransız Devrimi ile eleştirilen subjektif sistem tacirler hukuku olarak ta tanımlanır.
- Objektif Sistem: Kişilerin önemli olmadığı, ticari işlemlere uygulanan sistemdir.
- Karma Sistem: Tacirlerin ve ticari işlemlerin esas alındığı sistemdir.
- Modern Sistem: Ticaret hukukunun ticari işlemlerin hukuku olarak ele alındığı sistemdir. Sistemin temelinde ticari işletmeler olup ülkemizde uygulanan ticaret hukuk sistemidir. Alman Profesör Ernest Hirşt tarafından hazırlanmış olup 20. yüzyılda da ortaya çıkmıştır.
Ticari İşletme
Gelir sağlamak amacı ile kurulan ve esnaf işletmesi sınırlarını aşan bir işletmedir. Esnaf işletmelerinden büyük ölçekli olup faaliyetleri bağımsız ve süreklidir.
Ticari İşletme Unsurları
- Gelir Elde Etmek: Ticari işletmelerin hedefi gelir sağlamak olup malvarlığında olumlu artış olmalıdır.İşletmenin zarar etmesi durumunda şirket ticari işletme olmaktan çıkmaz.
- Süreklilik: Ticari işletmeler süreklilik niyetiyle kurulur. Faaliyet gereği dönemsel, kesintili, sezonluk veya periyodik olabilir. Okul kantinleri, plaj işletmeleri ve yazlık-kışlık oteller bunlara örnektir.
- Bağımsızlık: Gerek idari, gerek mali gerekse ekonomik anlamda bağımsızdır. İç ve dış ilişkilerde başka bir işletmeye bağlı değildir. Bağımsız olmayan şubeler birer ticari işletme değildir.
- Esnaf Faaliyet Sınırlarını Aşma: Ticari işletme faaliyet düzeyini aşmalı, basit usulde vergilendirilmelidir.
- Esnaf: Geliri belirlenen maksimum sınırları aşmayan, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla beden çalışmasına dayanan, sanat veya ticaretle uğraşan kişiye esnaf denilir. Esnaflar ustalık belgesine sahiptir. Kuaför ve terzi esnafa örnektir.
Ticari İşletmede Merkez ve Şube Unsurları
Birbiri ile bağlantılı çalışan şubeler aynı gerçek veya tüzel kişiye aittir. Kar zarar ise merkeze ait olup şube aracılığı ile elde edilen hak ve borçların sahibi işletmedir.
Merkez; işletmenin ticari, idari ve hukuki faaliyetlerin yürütüldüğü yerdir. Bağlı olduğu şube veya şubelere emir ve direktifler merkezden gider. Ticari işletme merkezi tek olup birden fazla ikametgahta olabilir.
Şubeler ticari işletmeye bağlı olup tüzel kişiliği yoktur. Merkezin nam ve hesabına çalışır. Mekan ve muhasebe farklıdır ve iç ilişkilerde bağımlı olmasına karşın dış ilişkilerde bağımsızdır.
Merkez Şube Ayrımı Sonuçları
Bir tacirin birden fazla ticari işletmesi varsa, her işletme birbirinden bağımsızdır. Her biri ayrı ayrı ilgili ticaret siciline tescil olunur. Şubeler, merkezin ticaret unvanını şube olduklarını belirterek kullanır. Şubeler ticaret ve sanayi odasına kaydolmak zorundadır.
Türk Ticaret Kanunu Tasarısı
1 Ocak 1957’de yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunu, yürürlüğe girdiğinden bu yana ihtiyaçlar dikkate alınarak birçok değişikliğe uğramış, günün koşullarına uygun hale getirilmiştir. TTK tasarısı her şirkete web sitesi kurma zorunluluğu da getirmektedir.
Ticari Dava
Ticari davalar; ticari işletmeyi ilgilendiren davalardır. Her ticari faaliyet ticari dava konusu değildir. Kişinin kendi evine mobilya alması bunlardan biridir. Bono gibi TTK’da belirtilen konular ticari dava konusudur. Ticari davalar Ticaret Mahkemesi’nde görülmektedir.