Uyuşturucu madde ticareti suçu, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali, ithali, ihracı, ülke içinde satılması, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi (temin etme), sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması veya ticaret amacıyla satın alınması, kabul edilmesi ile işlenebilmekte olan seçimlik hareketli bir suçtur. Uyuşturucu madde ticareti suçu Türk Ceza Kanunu’nun 188. Maddesinde “Kamu Sağlığına Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir.
Uyuşturucu madde; kişide uyuşturma etkisi bulunan ve genellikle alışkanlık yaratan maddeleri ifade eder. Narkotik madde olarak isimlendirilir. Ceza kanununda uyuşturucu maddelerin tanımına yer verilmemiştir. Dolayısıyla uyuşturucu etkisi olan ve bağımlılık yapan bütün maddelerin söz konusu suçun konusunu oluşturabileceği söylenebilir.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu Hangi Yollarla İşlenebilir?
- Uyuşturucu Madde İmal Etme
Bir maddenin işlem görerek başka bir uyuşturucu maddeye dönüştürülmesini ifade eder. İşleme tabi tutulan maddenin niteliğinin değişmesi gerekmektedir. Eğer maddenin niteliği değişmiyor veya işlem maddenin mevcut niteliğinin uzun süre korunmasına yönelik bir nitelik taşıyor ise uyuşturucu madde imal etme eyleminin gerçekleştiğinden söz edilemez. Aynı zamanda bu durumda uyuşturucu maddenin imalatı için kullanılan aletlerin ve mekanın bu işlem için elverişli olması aranır. Olay yerinde varlığı tespit edilen aletlerin bu suça elverişli olup olmadığı Adli Tıp Kurumu tarafınca tespit edilmelidir. - Uyuşturucu Madde İthal Etme
Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak ülke içine sokulmasını ifade eder. Uyuşturucu ya da uyarıcı maddenin, gümrük kapısından ya da gümrük kapısı dışındaki kara, deniz ve hava sınırlarının herhangi bir yerinden ülkeye alınmasına bakılmaksızın yurt dışından Türkiye siyasi sınırları içerisine sokulmuş olması suçun oluşması için yeterlidir. Türkiye, uyuşturucu maddenin bir ülkeden başka bir ülkeye geçirilmesinde transit geçiş olarak kullanılıyorsa bu hal ithal ya da ihraç değil, uyuşturucu madde nakletme durumunu oluşturur. Yargıtay içtihadına göre uyuşturucu madde ithal etme suçu, kural olarak, uyuşturucu maddenin ülke sınırından içeri sokulması ile tamamlanır. Ancak, suçun faili uyuşturucu maddeyi gizlemeden gümrük görevlilerine kendiliğinden bildirdiği takdirde, istisna olarak, failin ithal kastının bulunmadığı ve eyleminin uyuşturucu madde bulundurma ve nakletme suçunu oluşturduğu kabul edilir. - Uyuşturucu Madde İhraç Etme
Yurt içinde bulunan uyuşturucunun ülke sınırları dışına çıkarılmasını ifade eder. Bu suç ancak maddenin gümrük kapısından geçirilmesiyle meydana gelir. Gümrük kontrolleri sırasında yakalandığı takdirde fiil teşebbüs halinde kalmış olacaktır. Uyuşturucu maddenin henüz gümrük alanına gelmeden önce tespit edilmesi halinde ise uyuşturucu madde ihraç etme değil, uyuşturucu madde bulundurma ve nakletme eylemi gerçekleşmiş olacaktır. - Uyuşturucu Madde Sevk veya Nakletme
Uyuşturucu maddenin bir başkasına verilmesi veya devrederek kullanılmasının sağlanması amacıyla bir yerden başka bir yere götürülmesini ifade eder. Uyuşturucu maddeyi kendisi için nakleden kimse kullanım miktarı sınırlarının aşılmaması koşuluyla kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulundurma suçunu işlemiş olacaktır. - Uyuşturucu Madde Satma, Satışa Arz Etme veya Satın Alma
Uyuşturucu maddenin satılması, bir bedel karşılığı başkasına devredilmesini, satışa arz etme, satış aşamasına gelmemiş ancak hazırlık hareketlerinin başlamış olmasını, satın alma ise uyuşturucu maddeyi ticari amaç için devralmayı ifade eder. Bu üç fiilin cezası da aynıdır. - Uyuşturucu Madde Temin Etme
Kişinin elinde bulundurduğu uyuşturucu ya da uyarıcı maddeyi satış amacı taşımaksızın ve bir bedel almadan başkasına vermesini ifade eder.
Uyuşturucu Madde Ticareti İle Uyuşturucu Madde Kullanımı Arasındaki Farklar
Uyuşturucu madde ticareti ile kullanmak amacıyla uyuşturucu madde bulundurma birbirinden farklı suçlar teşkil etmektedir. Bu iki suç arasındaki en önemli ölçüt yakalanan uyuşturucu maddenin miktarıdır. Bulunduranın kişisel ihtiyaç sınırını aşacak nicelikte uyuşturucu madde bulundurması kullanım amacının dışına çıkıldığının göstergesi kabul edilir. Bu sınır bireyin fiziksel ve ruhsal yapısı ile maddenin niteliği, cinsi ve kalitesine göre farklılık gösterebilmektedir.
Sanığın uyuşturucu maddeyi bir başkasına satma, devretme ya da tedarik etme noktasında herhangi bir davranış sergileyip sergilemediği araştırılır. Aynı zamanda uyuşturucu maddenin nerede bulundurulduğu da önem teşkil etmektedir.
Uyuşturucu maddenin bulundurulma şekli de suçun niteliğinin tespiti hususunda önemli bir noktadır. Söz konusu maddenin çok sayıda küçük paketler halinde bulunması, her paketin içinde aynı miktarda uyuşturucu madde bulunması, maddenin bulunduğu yerde hassas terazi veya ambalajlar bulunması maddenin kullanım amacı dışında bulundurulduğu konusunda bir belirti meydana getirecektir.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 188. Maddesinde uyuşturucu madde ticareti suçunun cezası şöyle düzenlenmiştir;
- Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
- Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.(1)(2) (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.
- a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması,
b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. - Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
- Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.
- Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”